• Strona główna
• Strefa wiedzy
• Zabudowa specjalistyczna OSP - wozy strażackie. Co warto wiedzieć?

Zabudowa specjalistyczna OSP - wozy strażackie. Co warto wiedzieć?

• 07.12.2023
• Nowydostawczy.pl

Pojazd strażacki - definicja, funkcje, podział

Zacznijmy od tego, czym w ogóle jest samochód pożarniczy. Wóz strażacki to specjalnie przygotowany i oznakowany pojazd wykorzystywany przez straż pożarną do udziału w akcjach ratunkowo-pożarniczych i innych działaniach statutowych (np. prewencyjnych). Pojazdy te w większości państw mają czerwone barwy, są też uprzywilejowane w ruchu drogowym. Samochód strażacki służy do transportu ludzi, sprzętu i środków gaśniczych na miejsce akcji, odpowiada też za wytworzenie i podanie skutecznych prądów gaśniczych, zasila odbiorniki w energię (elektryczną, pneumatyczną lub hydrauliczną), umożliwia dotarcie do poszkodowanych i ewakuację, oświetla miejsce akcji, a także odpowiada za usunięcie powstałych w wyniku zdarzenia szkód. 

Samochody pożarnicze podział

W zależności od zastosowania samochody pożarnicze dzielimy na; 

• samochody ratowniczo-gaśnicze z pompą - wyposażone w pompę pożarniczą i zazwyczaj w zbiornik na wodę oraz w inny sprzęt wykorzystywany przy akcji ratowniczo-gaśniczej
• samochody ratowniczo-gaśnicze specjalne - wyposażone w specjalistyczny sprzęt oraz dodatkowe specjalne środki gaśnicze
• samochody z drabiną hydrauliczną  - stanowi ona wysuwaną konstrukcję z przęsłami w kształcie drabiny, z koszem ratowniczym lub bez, zamontowaną obrotowo na podstawie
• samochody z podnośnikiem hydraulicznym - stanowi on składaną konstrukcję z koszem ratowniczym, składającą się z jednego sztywnego lub teleskopowo wysuwanego elementu lub kilku takich elementów, lub też z mechanizmu nożycowego albo kombinacji obu tych rozwiązań, z drabiną lub bez drabiny. Urządzenie zamontowane jest obrotowo na podstawie
• samochody ratownictwa medycznego - mają wyposażenie pozwalające na przeprowadzanie akcji ratowniczych, takich jak poszukiwanie i ratowanie osób czy usuwanie skutków wypadków
• samochody sprzętowe ratownictwa chemicznego - posiadają środki ochrony indywidualnej oraz sprzęt do ograniczania szkód w środowisku naturalnym, takich jak wypadki z niebezpiecznymi środkami chemicznymi

W zależności od zdolności do poruszania się w danych warunkach terenowych wyróżniamy natomiast samochody pożarnicze miejskie, uterenowione oraz terenowe. O przynależności do danej klasy decydującą rolę odgrywają parametry terenowe, takie jak kąty natarcia, zejścia i rampowy, prześwit oraz prześwit pod osią. Poniżej przedstawiamy tabelę z poszczególnymi parametrami terenowymi dla każdego rodzaju pojazdów:

Samochody pożarnicze dzielimy też na następujące grupy: 

• samochody ratownictwa medycznego
• samochody dowodzenia
• samochody do przewozu osób 
• samochody zaopatrzeniowe 
• inne samochody specjalne

Samochody pożarnicze - charakterystyka i oznaczenie

Do użytkowania w jednostkach ochrony przeciwpożarowej, o których mowa w art. 15 jednostki ochrony przeciwpożarowej pkt 1a–6 i 8, mogą być wprowadzone używane pojazdy pożarnicze nie starsze niż 30-letnie i używane przez co najmniej 5 lat na terenie innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej albo w Republice Turcji lub w państwach członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) będących stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, licząc od daty pierwszej rejestracji poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Ich użytkowanie wymaga uzyskania świadectwa dopuszczenia (atestu).

Źródło: art. 7a ust. 7 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej

Pojazdy strażackie są oznaczone w większości krajów uniwersalnym numerem umożliwiającym identyfikację wozu w czasie akcji. W Polsce nazywamy go numerem operacyjnym. Sposób numerowania określa załącznik do zarządzenia Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej z dnia 10 kwietnia 2008 r. w sprawie gospodarki transportowej w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej. Pierwszym jest trzycyfrowy numer (prefiks). Określa powiat i typ jednostki. Drugim jest jednoliterowe oznaczenie województwa. Ostatnim jest dwucyfrowy numer pojazdu (sufiks), który w wypadku pojazdów PSP oznacza rodzaj pojazdu (lub typ) oraz przeznaczenie sprzętu). Oprócz tego stosuje się także dodatkowe oznaczenia charakterystyki pojazdu (głównie literowe). 

W myśl rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji w sprawie wprowadzania do użytkowania w jednostkach ochrony przeciwpożarowej pojazdów pożarniczych używanych poza granicami kraju  z dnia 21 października 2020 r:

• Pojazd posiada dokument potwierdzający spełnienie wymagań odrębnych przepisów krajowych w sprawie warunków technicznych pojazdów.
• Pojazd oraz elementy jego wyposażenia są kompatybilne ze sprzętem, dla którego wydanodopuszczenie do użytkowania na podstawie art. 7 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronieprzeciwpożarowej.
• Miejsce kierowcy jest zlokalizowane z przodu po lewej stronie kabiny – odpowiednio dla ruchu prawostronnego. 
• Kolor pojazdu jest czerwony, z wyłączeniem ramy, żaluzji, błotników, zderzaków, podestów i przejść oraz wysięgników
• Rama pojazdu, elementy konstrukcyjne zabudowy oraz kabiny nie mogą posiadać żadnych widocznych oznak korozji wżerowej lub podobnej powodującej ubytki materiału
• Wnętrze kabiny oraz elementy jego wyposażenia zapewniają bezpieczeństwo użytkowania, w szczególności są pozbawione ostrych krawędzi oraz innych uszkodzeń.
• Całość wyposażenia kabiny jest sprawna, a wszystkie przełączniki, dźwignie, cięgna oraz pozostałe elementy służące do obsługi wyposażenia pojazdu są oznakowane piktogramami lub napisami w języku polskim oraz działają płynnie, bez zacięć.
• Wszystkie elementy zabudowy są sprawne, pozbawione ostrych krawędzi, niepowodujących niebezpieczeństwa podczas normalnego użytkowania oraz innych uszkodzeń mogących powodować niebezpieczeństwo w trakcie normalnego użytkowania, a także widocznych oznak korozji wżerowej lub podobnej powodującej ubytki materiału.
• Żaluzje, drzwi, klapy, szuflady i tace ładunkowe są łatwe w obsłudze, działają bez zacięć. Szuflady, żaluzje, klapy i tace ładunkowe na sprzęt są blokowane automatycznie w pozycji zamkniętej, całkowicie otwartej oraz w pozycjach pośrednich, jeżeli jest to przewidziane
• Jeśli wysokość uchwytów drzwi skrytek lub żaluzji w pozycji otwartej lub zamkniętej przekracza 2 m od poziomu podłoża dla pojazdu stojącego na poziomej powierzchni, to są zapewnione środki dostępu
  do uchwytów. Jeśli wyposażenie przeznaczone do przewożenia w pojeździe nie może być wyjęte bezpiecznie z poziomu podłoża, to są zapewnione środki dostępu.
• Skrytki są wentylowane, zabezpieczone przed działaniem warunków atmosferycznych i zapewniają odprowadzanie wody z ich wnętrza.
• Pojazd jest wyposażony w urządzenia ostrzegawcze świetlne i dźwiękowe pojazdu uprzywilejowanego.
• Jeśli istnieje możliwość uruchomienia pojazdu spoza miejsca kierowcy, to stosuje się blokadę zabezpieczającą pojazd przed ruszeniem.
• Dostęp do niebezpiecznych części ruchomych jest wyeliminowany przez konstrukcję pojazdu
• Poziom płynów w pojeździe, a w szczególności oleju i płynu chłodniczego, w trakcie prowadzenia badań nie ulega widocznemu obniżeniu

Źródło: rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji w sprawie wprowadzania do użytkowania w jednostkach ochrony przeciwpożarowej pojazdów pożarniczych używanych poza granicami kraju  z dnia 21 października 2020 r:

Jak jest zbudowany wóz strażacki?

Pora na kilka słów o budowie samochodu pożarniczego. Dla łatwiejszego zrozumienia podzieliliśmy pojazd na podwozie i nadwozie:

• podwozie - pojazdy pożarnicze najczęściej na podwoziach seryjnych samochodów, o odpowiednio dobranych zespołach i parametrach. Mają one często wzmocnione zawieszenie pod kątem długotrwałego statycznego obciążenia
• nadwozie - struktury nośne nadwozi, zbiorniki i środki gaśnicze wykonuje się ze stali nierdzewnej. Z kolei poszycia zewnętrzne i wewnętrzne nadwozi, zbiorników na środki gaśnicze, elementy mocujących sprzęt, drabinki, stopnie, barierki na dachu wykonane są ze stopów aluminium, natomiast niektóre zabudowy (nadwozia kompozytowe) i elementy wykorzystywane do konstrukcji zbiorników na środki gaśnicze wykonuje się z tworzyw sztucznych.

Podstawowe wyposażenie samochodu pożarniczego

Podstawy systemu standaryzacji wyposażenia wozu strażackiego określone zostały w dokumencie "Wytyczne standaryzacji pojazdów pożarniczych i innych środków transportu Państwowej Straży Pożarnej", zatwierdzonym w dniu 14 kwietnia 2011 r. przez  Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej. Wśród wielu elementów wyposażenia pojazdu ratowniczo-gaśniczego można wyodrębnić podstawowe elementy. Tworzą one układ wodno-pianowy. Należą do nich: 

• autopompa z urządzeniem odpowietrzającym
• linia szybkiego natarcia
• zbiornik wody

• zbiornik środka pianotwórczego

• dozownik środka pianotwórczego

Z wyposażenia opcjonalnego warto wspomnieć o działkach wodno-pianowych oraz instalacji zraszaczowej.

Czym jest OSP? 

W myśl ustawy z dnia 17 grudnia 2021 roku (znowelizowana 7 lipca 2023 r.) o ochotniczych strażach pożarnych są to jednostki ochrony przeciwpożarowej będące stowarzyszeniami w rozumieniu ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 - Prawo o stowarzyszeniach. Ochotnicze straże pożarne są umundurowanymi, wyposażonymi w specjalistyczny sprzęt, przeznaczonymi do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi lub innymi miejscowymi zagrożeniami, w tym prowadzącymi działania w zakresie ratownictwa specjalistycznego, jednostkami ochrony przeciwpożarowej. 

Zadania Ochotniczej Straży Pożarnej: 

• prowadzenie działań ratowniczych, udział w działaniach ratowniczych oraz akcjach ratowniczych, a także udział w działaniach prowadzonych przez inne służby, inspekcje i straże;
• udział w działaniach ratowniczych i akcjach ratowniczych poza granicami kraju na podstawie umów międzynarodowych;
• udział w alarmowaniu i ostrzeganiu ludności o zagrożeniach;
• udział w ochronie ludności;
• wykonywanie kwalifikowanej pierwszej pomocy;
• organizowanie ćwiczeń oraz udział w szkoleniach, ćwiczeniach i zawodach sportowo-pożarniczych organizowanych przez Państwową Straż Pożarną, gminę lub inne uprawnione podmioty;
• zabezpieczanie obszaru chronionego właściwej jednostki ratowniczo-gaśniczej Państwowej Straży Pożarnej, określonego w powiatowym (miejskim) planie ratowniczym;
• propagowanie zasad i dobrych praktyk w zakresie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów;
• organizowanie przedsięwzięć służących krzewieniu sportu i kultury fizycznej;
• organizowanie przedsięwzięć oświatowo-kulturalnych propagujących wiedzę i umiejętności w zakresie ochrony przeciwpożarowej;
• upowszechnianie i wspieranie współdziałania między lokalnymi partnerami społecznymi i gospodarczymi z zakresu ochrony przeciwpożarowej;
• propagowanie zasad udzielania pierwszej pomocy;
• wspieranie gminy w realizacji pomocy na rzecz społeczności lokalnej;
• integrowanie społeczności lokalnej;
• udział we współpracy międzynarodowej gminy.

Źródło: ustawa z dnia 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych

Dokumentowanie pracy pojazdu

Pracę pojazdu należy odnotować w "Okresowej karcie pracy pojazdu", która powinna zawierać dane identyfikacyjne pojazdu, okres dokumentowania pracy pojazdu, pobrane paliwo i olej silnikowy, przewidywane obsługi i przeglądy techniczne, informacje o wykorzystaniu pojazdu oraz imię, nazwisko i podpis osoby wystawiającej kartę oraz nazwę miejscowości i datę. 

Wozy strażackie - przykłady

Poniżej przedstawiamy przykładowe samochody pożarnicze w zależności od gabarytów i zdolności poruszania się po danych warunkach terenowych.

Lekkie wozy strażackie

Iveco Daily - samochód ratunkowo-gaśniczy (3-litrowy diesel o mocy 180 km, koła  bliźniacze z tyłu, materiał: stal nierdzewna, kompozyt) - wyposażenie: 

• maszt oświetleniowy pneumatyczny z lampami typu LED
• niezależne ogrzewanie kabiny i przedziału autopompy
• fala świetlna
• wyciągarka elektryczna
• kamera cofania
• radiostacja przewoźna
• DODATKOWE:
• obudowa kompozytowa wyciągarki
• taran z oświetleniem
• czujniki cofania
• podesty wysuwane
• regały obrotowe
• sprzęt łączności radiowej
• oświetlenie pola pracy
• skrzynia
• kamera 360°

Ford Transit - kontener strażacki 

Ford Transit Custom - pojazd dowodzenia

Ford Ranger Kontener

Mercedes Sprinter - samochód ratowniczo-gaśniczy

Średnie wozy strażackie

Iveco Eurocargo - samochód ratowniczo-gaśniczy: ogumienie pojedyncze 4x4, materiały: stal nierdzewna/kompozyt, wyposażenie: 

• Maszt oświetleniowy pneumatyczny z lampami typu LED
• Niezależne ogrzewanie kabiny i przedziału autopompy
• Fala świetlna
• Wyciągarka elektryczna
• Kamera cofania
• DODATKOWE:
• System CAFS
• Kompozytowa obudowa wyciągarki
• Taran z oświetleniem
• Czujnik cofania
• Podesty wysuwane
• Sprzęt łączności radiowej

MAN TGM- samochód ratowniczo-gaśniczy, 13.290 4X4 BL, ogumienie podwójne na osi tylnej, materiały: stal nierdzewna, kompozyt, wyposażenie: 

• Maszt oświetleniowy pneumatyczny z lampami typu LED
• Niezależne ogrzewanie kabiny i przedziału autopompy
• Fala świetlna
• Wyciągarka elektryczna
• Kamera cofania
• Radiostacja przewoźna
• Gniazdo zasilania w prąd oraz w sprężone powietrze
• DODATKOWE:
• System MT CAFS
• Agregat proszkowy
• Obudowa kompozytowa wyciągarki
• Taran z oświetleniem
• Czujniki cofania
• Podesty wysuwane
• Regały obrotowe
• Sprzęt łączności radiowej
• Oświetlenie pola pracy
• Kącik sanitarny
• Skrzynia
• Kamera 360°

Ciężkie pojazdy pożarnicze

MAN TGM - samochód ratowniczo-gaśniczy 18.320 4X4 (4+4+1), ogumienie bliźniacze, materiał: stal nierdzewna, kompozyt, wyposażenie: 

• Maszt oświetleniowy pneumatyczny z lampami typu LED
• Niezależne ogrzewanie kabiny i przedziału autopompy
• Fala świetlna
• Wyciągarka elektryczna
• Kamera cofania
• DODATKOWE:
• System CAFS MT
• Obudowa kompozytowa wyciągarki
• Taran z oświetleniem
• Czujnik cofania
• Podesty wysuwane
• Regały obrotowe
• Sprzęt łączności radiowej

Aktualizacja z dnia 29 grudnia 2023 - nowy Ford Ranger z zabudową pożarniczą

Nowy Ford Ranger posłużył jako baza do zabudowy pod samochód pożarniczo-gaśniczy dla Ochotniczej Straży Pożarnej w Orońsku. Zabudowa powstała w oparciu o wersję z podwójną kabiną, a jej przygotowaniem zajęła się firma FC Autosystem z Częstochowy, zajmująca się tworzeniem różnych zabudów specjalistycznych. Rangera odpowiednio zmodyfikowano i wzmocniono, aby zapewniał mobilność w trudnych warunkach. Na tylnej osi zastosowano zawieszenie pneumatyczne z automatyczną regulacją ciśnienia, aby utrzymać wysokość nadwozia oraz stabilność bez względu na obciążenie skrzyni. Rangera wyposażono także w maszt oświetleniowy LED, który wysuwa się automatycznie i pozwala na sterowanie głowicą, by dokładnie oświetlić miejsce działań. Kontener posiada natomiast podest roboczy i drabinkę ułatwiającą wejście, zaś skrytki na sprzęt są zamykane żaluzjami wodo- i pyłoodpornymi,  z dostępem z trzech stron. Samochód posiada też dodatkowe oświetlenie uprzywilejowania, lampy LED oraz wyciągarkę.